नेपालमा विगत दुई दशकमा नयाँ एचआइभी सङ्क्रमण ८४ प्रतिशतले घटेको छ ।
स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयको नेशनल सेन्टर फर एड्स एण्ड एसटीडी कन्ट्रोल टेकुले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार सन् २०२१ को तुलनामा नयाँ सङ्क्रमण ८४ प्रतिशतले घटेको छ । 2000 को।
2000 मा नेपालमा 4,370 एचआईभी संक्रमित फेला परेका थिए र 2021 मा यो संख्या 680 मा झरेको थियो। केन्द्र निर्देशक डा सुधा देवकोटाले मूल्याङ्कन गरे अनुसार, सम्भावित संक्रमितको खोजी र प्रभावकारी चिकित्सा हस्तक्षेपलाई संक्रमण नियन्त्रणमा सुधारको कारक मानिन्छ। नयाँ संक्रमण दर प्रत्येक वर्ष सुस्त छ। सन् २०२१ सम्म कुल सङ्क्रमितको सङ्ख्या ३० हजार थियो र तीमध्ये ०.१२ प्रतिशत वयस्क र ४५ जना १४ वर्ष मुनिका बालबालिका रहेको तथ्याङ्कले देखाएको छ । त्यस्तै, २१,७२३ वा ७२ प्रतिशतले एन्टिरेट्रोभाइरल थेरापी (एआरटी) लिइरहेका छन्। डा देवकोटाले सबै सङ्क्रमितलाई उपचारको दायरामा ल्याउनुपर्ने आवश्यकता देख्नुहुन्छ ।
एचआइभी सङ्क्रमितले समाजमा सामाजिक वर्जित र विभेदको सामना गरिरहनुभएको छ र यसको अन्त्य हुनुपर्छ, देवकोटाका अनुसार २०२१ मा देशमा एचआइभीका कारण ५१० जनाको मृत्यु भएको र यो सङ्ख्या सन् २००७ मा १,७६५ थियो। सन् २०२१ मा यस रोगबाट मृत्यु हुने दर सन् २००७ को तुलनामा ७१ प्रतिशतले घटेको थियो। “व्यापक चिकित्सा हस्तक्षेपका कारण यो उपलब्धि भएको हो।” अहिले ६१ जिल्लाका ८४ केन्द्रमा एआरटी निःशुल्क उपलब्ध छ। एचआइभी सङ्क्रमण विरुद्धको सामुदायिक कार्यक्रम आमाबाट बच्चामा एचआइभी सर्ने लक्ष्यलाई लक्षित गरी कार्यान्वयनमा आएको छ ।
२०३० सम्ममा सङ्क्रमण उन्मूलन गर्ने उद्देश्यले राष्ट्रले सङ्क्रमित, प्रभावित र जोखिममा परेका समूहको उपचार र हेरचाहका लागि विभिन्न कार्यक्रमहरू सञ्चालन गरेको छ । एचआइभी रणनीतिक योजना २०२१-२०२६ ।सरकारले ९५ प्रतिशत संक्रमितको पहिचान गरी उपचार गराउने योजना ल्याएको छ । र नयाँ संक्रमणलाई ९० प्रतिशतले घटाउँछ। विश्वमा एचआईभी संक्रमणको इतिहास हेर्दा यो सन् १९८१ मा पत्ता लागेको विश्व स्वास्थ्य संगठनले जनाएको छ। विश्वभर संक्रमणको संख्या ८४.२ मिलियन पुगेको छ। हालसम्म ४१ लाख मानिसको संक्रमणबाट मृत्यु भएको छ ।
२०१०, विश्वमा करिब १४ लाख मानिसको एड्सबाट मृत्यु भएको थियो । अहिले विश्वमा कुल संक्रमित ३८.०४ मिलियन मध्ये २८.०७ मिलियन मात्रै एन्टिरेट्रोभाइरल थेरापी (एआरटी) अन्तर्गत छन्। प्रतिदिन ४,००० नयाँ एचआइभी सङ्क्रमितको रिपोर्ट आएको छ भने नेपालमा दुईजना सङ्क्रमित छन्। प्रत्येक वर्ष डिसेम्बर १ अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा विश्व एड्स दिवसका रूपमा मनाइँदैछ र यो वर्ष असमानता उन्मूलन र जीवन जोखिममा पार्ने रोग ‘एड्स’को अन्त्य गर्न आह्वान गर्दै ‘समानता’ भन्ने मूल नाराका साथ यो दिवस मनाइयो ।
