तिब्बतीले टेलिफोनबाट सामान अर्डर गर्न थालेको निर्यातकर्ताले बताएका छन् ।
कोभिड–१९ को महामारीका कारण बन्द भएको रसुवागढी–केरुङ बन्दरगाहबाट बेइजिङले दुईतर्फी व्यापार खुला गरेपछि चिनियाँ बजारमा नेपाली उत्पादनको माग बढ्न थालेको छ ।
नेपाली व्यापारीले रसुवागढी हुँदै तिब्बतमा पिठो, बेसार, खुर्सानी, बाँसको मुसा, घाँस ब्रुम, हस्तकला, सौन्दर्य प्रसाधन, चाउचाउ लगायतका सामान निकासी गर्दै आएका छन् ।
निकासीका लागि नाका खुला भएलगत्तै तिब्बतीले नेपाली समकक्षीसँग टेलिफोनमार्फत सामानको अर्डर दिन थालेको स्थानीय व्यापारीले बताए ।
‘चिनियाँ जनता नेपाली उत्पादनलाई मन पराउँछन्,’ कालिका गाउँपालिकाका स्थानीय व्यापारी मुकुन्द पौडेलले भने । ‘चिनियाँ व्यापारीले नेपालमा बनेका बाँसको स्टूलका दुई कन्टेनर बुकिङ गरिसकेका छन् ।
तिब्बतबाट माग बढ्दै गएपछि आफूले सामान संकलन गर्न थालेको पौडेलले बताए ।
रसुवागढी नाकाबाट पौडेलसहित करिब १५० नेपाली व्यापारीले चीनतर्फ सामान निकासी गर्दै आएका छन् ।
नेपालबाट निकासी हुने सामान मुख्यतया तिब्बती सहर ल्हासा, सिगात्से र आमदोमा बिक्री हुने गरेको छ ।
रसुवा भन्सार कार्यालयका अनुसार निकासी सुचारु भएदेखि यो साता सोमबारसम्म नेपाली उत्पादन बोकेका झण्डै एक दर्जन कन्टेनर सीमा नाका नाघेका छन् ।
सोमबारसम्म रु एक करोड ३१ लाख १० हजार बराबरको सामान निकासी भएको प्रमुख भन्सार अधिकृत नारायण प्रसाद भण्डारीले बताए ।
सुरुमा हिमपात र स्थानीय चाड ल्होसार र तिब्बतीहरुको नयाँ वर्षका कारण जनवरी २०२० मा रसुवागढी हुँदै आयात निर्यात प्रभावित भएको थियो ।
तर, कोभिड–१९ को महामारीले सञ्चालनमा थप बाधा पुगेको छ । लकडाउनका कारण साढे पाँच महिनादेखि सीमा नाका बन्द थियो ।
जुलाई ६, २०२० बाट आयात पुनः सुरु भएपनि निर्यात भने रोकिएको थियो । बारम्बार अवरुद्ध हुँदा स्थानीय व्यापारीहरु समस्यामा परेका छन् । अहिले भन्सार नाकाबाट दैनिक १४ कन्टेनरले सामान नेपाल भित्र्याउँदै आएका छन् । तर अझै पनि बेइजिङले सीमा नाकाबाट मानिसको आवतजावतलाई अनुमति दिएको छैन ।
सन् २०२० माघ २९ गतेसम्म निकासी गर्न पनि व्यापारीलाई समस्या परेको थियो । चिनियाँ अधिकारीले भाषाको अवरोध र मौसमको समस्या देखाउँदै सामान आयातमा अवरोध गरेका थिए ।
सीमा नाका राम्रोसँग सञ्चालन हुँदा हरेक महिना करिब ४० टन बेसार र खुर्सानी निकासी हुने गरेको व्यवसायीले बताए । रसुवागढी नेपाल र चीनबीचको सबैभन्दा पुरानो व्यापारिक नाका हो ।
भन्सार विभागका अनुसार आर्थिक वर्ष २०२०-२१ मा चीनबाट भएको आयात वार्षिक तुलनामा २८ दशमलव ५८ प्रतिशतले बढेर रु २३३ अर्ब ९२ करोड पुगेको छ ।
आर्थिक वर्ष २०१८-१९ मा कोभिडअघि २०५ अर्ब ५१ करोड रुपैयाँ आयात भएको थियो । २०१७-१८ मा १ खर्ब ५९ अर्ब ९८ करोड रुपैयाँको आयात भएको थियो, जुन आर्थिक वर्ष २०१६-१७ मा १ खर्ब २९ अर्ब ८७ करोड रुपैयाँ थियो ।
नेपालले चीनसँगको व्यापारमा ठूलो घाटा बेहोर्नुपरेको छ । यदि नेपालले २०२०-२१ मा उत्तरी छिमेकीबाट रु २३३ अर्ब ९२ करोड बराबरको सामान आयात गर्यो भने हिमालय पारीको निर्यात मात्र रु १ अर्बको थियो ।
यसले रु २३२.९० अर्बको व्यापार घाटालाई परिणत गर्छ, जुन आर्थिक वर्ष २०२०-२१ मा नेपालको कुल व्यापार घाटाको १४ प्रतिशत हो । सन् २०१५ मा नेपाल सरकारले निर्यात शुल्क हटाएपछि चीनसँगको व्यापार फस्टाउन थाल्यो ।
नेपालमा विनाशकारी भूकम्प गएको आर्थिक वर्ष २०१५-१६ मा चीनबाट आयात रु ११६ अर्ब ११ करोड पुगेको थियो जुन सन् २०१४-१५ मा रु ९९ अर्ब २८ करोड थियो । पछिल्लो सात वर्षमा चीनबाट आयात तीन गुणाले बढेको छ ।
चीनबाट अर्डर गरिएका सामानहरू सामुद्रिक ढुवानीबाट नेपाल आइपुग्न सामान्यतया दुई महिना लाग्छ र कन्टेनर ट्रकबाट उत्तरी सीमानाका ओभरल्याण्डमा दुई हप्ता लाग्छ ।
