दादुरा, भाइरल श्वासप्रश्वास रोगले गत हप्ता नेपालगञ्जमा एकको मृत्यु भएको छ र 30 भन्दा बढी बालबालिकालाई संक्रमित गरेको छ, जसले प्रकोप भइरहेको संकेत गर्दछ।
लुम्बिनी प्रदेशको तराई जिल्ला बाँकेस्थित नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिका–५ मा बुधबार एक ३१ महिनाका बालकको यो रोगबाट मृत्यु भएको छ ।
एउटै स्थानीय तहका विभिन्न वडामा ३० भन्दा बढी बालबालिका यो रोगबाट बिरामी परेका छन् ।
दादुरा अत्यन्तै संक्रामक संक्रमण हो, जुन श्वासप्रश्वासका थोपाहरूबाट फैलिन्छ।
जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय बाँकेका अनुसार बिरामी बालबालिकाका अभिभावकले तत्काल उपचार गर्न नसक्दा यो रोग महामारीमा परिणत भएको हो ।
प्रभावित क्षेत्रमा स्वास्थ्यकर्मी खटाएर प्रकोप नियन्त्रणका लागि पहल गरेको डिपीएचओले बताए ।
बालिकाको मृत्यु भएपछि DPHO ले बिहीबार आकस्मिक बैठक बोलाएर रोगको फैलावट नियन्त्रण गर्न स्थानीय सरकार [नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका] लाई सहयोगका लागि पत्राचार गरेको थियो । बिहीबारसम्म उपमहानगरपालिकाका वडा नं ५, ७, ८, ९, १०, ११, १४, १५ र २० मा प्रकोप फैलिएको स्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ ।
‘संक्रमित बालबालिकालाई घरमै बसेर उपचार गर्न थालेका छौं,’ डिपीएचओकी प्रमुख सुनिता पौडेलले बताइन् । “स्वास्थ्यकर्मीको सम्पर्कमा आउनुअघि नै दादुराबाट एक बालकको मृत्यु भयो। रोग थप फैलिन नदिन हामी हरेक वार्डमा बिरामीको खोजी गरिरहेका छौं ।”
प्रभावित क्षेत्रमा दादुरा विरुद्धको खोप अभियान छिट्टै सञ्चालन गर्ने तयारी भइरहेको उनले बताए । उनका अनुसार बाँकेमा चार हजार ५ सय डोज दादुरा खोप आइसकेको छ ।
शनिबार नेपालगन्ज–५ मा एकै परिवारका पाँच बालबालिकाको नमुना परीक्षणका लागि काठमाडौं पठाइएको थियो । प्रयोगशाला परीक्षणमा मृतकसहित चार बालबालिकामा दादुराको संक्रमण देखिएको हो ।
प्रकोप देखिएपछि विश्व स्वास्थ्य संगठन, युनिसेफ, जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालय र नेपालगञ्ज उपमहानगरपालिकाको स्वास्थ्य इकाईका स्वास्थ्यकर्मी र प्राविधिकलाई उक्त क्षेत्रमा परिचालन गरिएको छ ।
दादुराका बिरामीको अनुगमन र खोजी गर्न खटिएका वडा नं ५ स्थित आधारभूत स्वास्थ्य केन्द्रका एक स्वास्थ्यकर्मी पनि बिरामी परेका छन् ।
डिपीएचओका अनुसार नौ महिनादेखि १५ वर्षसम्मका बालबालिकामा यो रोग लागेको छ । स्वास्थ्य कार्यालयले संक्रमितको तथ्यांक संकलन गरिरहेको जनाएको छ । नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका स्वास्थ्य शाखा प्रमुख रामबहादुर चन्दका अनुसार संक्रमित सबै बालबालिकाले दादुराको खोप नपाएको बताए । ‘स्वास्थ्यकर्मीले शुक्रबारदेखि नौ महिनादेखि १५ वर्षसम्मका बालबालिकालाई दादुरा विरुद्धको खोप दिनेछन्,’ चन्दले भने ।
विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) र युनिसेफको 2022 को रिपोर्टले विश्वभर दादुराका घटनाहरूको संख्यामा उल्लेखनीय वृद्धि हुन सक्ने चेतावनी दिएको छ। प्रतिवेदनले विगत केही वर्षहरूमा कम विश्वव्यापी खोप दरलाई यो वृद्धिको मुख्य चालकको रूपमा उद्धृत गरेको छ।
सात वर्षअघि उपमहानगरपालिकाको वडा नम्बर ५ मा दादुराका कारण दुई बालबालिकाको मृत्यु भएको थियो । तर उपमहानगरपालिकाले बजेट अभाव भएको भन्दै दादुरा विरुद्धको कुनै कार्यक्रम सुरु गरेको छैन । “हामीसँग यो स्वास्थ्य समस्या समाधान गर्न बजेट छैन। हामीसँग सचेतना अभियान चलाउने स्रोत छैन,’ उपमहानगरपालिकाको स्वास्थ्य इकाईका स्वास्थ्य अधिकृत तेज ओलीले भने।
प्रारम्भिक लक्षणहरू, जुन सामान्यतया संक्रमणको 10-12 दिन पछि देखा पर्दछ, उच्च ज्वरो, नाक बग्ने, रगतको आँखा र मुख भित्र सेतो साना दागहरू समावेश छन्। धेरै दिन पछि, अनुहार, घाँटीको माथिल्लो भाग र शरीरका अन्य भागहरूमा दागहरू देखा पर्छन्। यो मानिसहरु माझ सजिलै फैलिने भाइरसहरु मध्ये एक हो र बच्चाहरु को लागी खतरनाक छ।
नेपालले सन् २०१९ सम्ममा दादुरा र रुबेला भाइरस उन्मूलन गर्ने प्रतिबद्धता जनाए पनि लक्ष्य पूरा गर्न नसक्दा स्वास्थ्य मन्त्रालयले २०२३ सम्मको म्याद थप गरेको छ ।लक्ष्य पूरा गर्न नियमित खोप र विशेष अभियान दुवैको कभरेज ९५ प्रतिशत हुनुपर्छ । जुन विद्यमान परिवेशमा असम्भव देखिन्छ ।
नेपाल सरकारले सन् १९८० को दशकको अन्त्यतिर नियमित दादुरा खोप कार्यक्रम सुरु गरेको थियो। यद्यपि, दादुराले देशभरि धेरै बालबालिकालाई पीडा गरिरहेको छ।
