नेपाल रेलवे कम्पनीले हाल रेल सेवा सञ्चालन गरिरहेको कोंकण रेलवे कर्पोरेसन लिमिटेड (केआरसीएल) का कर्मचारी गएपछि पनि जयनगर–कुर्था अन्तरदेशीय रेल सेवा सञ्चालन गर्न चालक दलका सदस्यसहित १० जना प्राविधिक कर्मचारी भर्ना गर्न सरकारसँग स्वीकृति मागेको छ ।
सम्झौताअनुसार भारतीय कम्पनी केआरसीएलले रेल सेवा सञ्चालनका लागि २६ कर्मचारी र चालक दलका सदस्यसहित प्राविधिक सेवा उपलब्ध गराउँदै आएको छ ।
भारतीय कम्पनीसँगको मूल सम्झौता गत डिसेम्बर २६ मा सकिएको थियो तर नेपाल रेलवे कम्पनी (एनआरसी)ले केआरसीएलसँग सम्झौता गरेको थियो जसअनुसार भारतीय कर्मचारीले बढीमा तीन महिना रेल सेवा सञ्चालन गर्नेछन् ।
वैकल्पिक व्यवस्थाको रूपमा, NRS ले रेल सेवा सञ्चालन गर्न व्यक्तिगत रूपमा केही प्रशिक्षित भारतीय नागरिकहरूलाई भाडामा लिने प्रस्ताव गरेको छ। एनआरएसले रेल सञ्चालनका लागि दक्ष नेपाली प्राविधिक जनशक्ति पाउन नसकेको जनाएको छ ।
“हाम्रो भर्खरको बोर्ड बैठक पछि, हामीले भौतिक पूर्वाधार र यातायात मन्त्रालय [र अर्थ मन्त्रालय] लाई अनुबंधमा १० जना भारतीय कर्मचारी भर्ती गर्न स्वीकृति दिन अनुरोध पठाएका छौं,” NRC का महाप्रबन्धक निरञ्जन झाले भने। “हामीले KRCL लाई तिरेको मूल्यको एक तिहाइमा उनीहरूलाई व्यक्तिगत रूपमा भाडामा लिने योजना बनाइरहेका छौं ।”
उनका अनुसार कम्पनीले प्रतिव्यक्ति मासिक ७५ हजार रुपैयाँ औसत तलब प्रस्ताव गरेको छ,’ उनले भने । झण्डै तीन साताअघि प्रस्ताव पठाइएको थियो । कम्पनीले चार लोकोमोटिभ पाइलट, चार स्टेसन म्यानेजर, एक ट्र्याक इन्जिनियर र एक एयर कन्डिसनर इन्जिनियर वा प्राविधिक नियुक्त गर्ने योजना बनाएको छ ।
कम्पनीले पहिलो पटक गत वर्ष नोभेम्बर २७ मा रिक्तता सूचना प्रकाशित गरी नेपाली कर्मचारी भर्ना गर्न खोजेको थियो । उनले योग्य नेपाली व्यक्ति नभेटिएको भन्दै भारतीय कर्मचारी भर्ना गर्ने निर्णय गरेको बताए । श्रम ऐन २०१७ अनुसार नेपाली रोजगारदाताले देशमा दक्ष व्यक्ति नभेटिएमा विदेशी कामदार राख्न सक्नेछन् ।
“यस्तो विज्ञापनको बाबजुद पनि तोकिएबमोजिम कुनै नेपाली नागरिकबाट आवेदन नआएमा वा कुनै नेपाली नागरिक छनोट हुन नसकेमा रोजगारदाताले प्रमाणसहित श्रम विभागमा श्रम स्वीकृतिको लागि निवेदन दिन सक्नेछ। वैदेशिक कामदारलाई रोजगारी दिने, ”श्रम ऐन-२०१७ को दफा २२ ले उल्लेख गरेको छ । ‘विदेशी कर्मचारी भर्ना गर्ने प्रक्रिया लामो छ त्यसैले समयमै गर्न सकेनौं,’ झाले भने । तर भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालयले अर्थ मन्त्रालयको स्वीकृति लिन बाँकी छ ।
‘प्रस्ताव विचाराधीन छ र अर्थ मन्त्रालयमा पठाउन बाँकी छ,’ भौतिक पूर्वाधार मन्त्रालयका सचिव गोपालप्रसाद सिग्देलले भने । “त्यहाँ केही मुद्दाहरू छन् जुन हामीले अर्थ मन्त्रालयमा पठाउन सक्नु अघि स्पष्टीकरण आवश्यक छ ।” एनआरसीले गेट म्यान, पोइन्ट मेन, सफाईकर्मी लगायत ११५ नेपाली कर्मचारी राखेको छ । तर प्राविधिक पक्ष भने भारतीय कर्मचारीले नै सम्हाल्छन् ।
सिग्देलका अनुसार भारतीय दूतावासले पनि रेल सेवा अवरुद्ध हुन सक्ने र त्यसको नकारात्मक असरबारे चिन्ता व्यक्त गरेको थियो । २०२२ को अप्रिलमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा र भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले संयुक्त रूपमा झण्डा देखाएर रेल सञ्चालनमा आएको थियो। यसलाई नेपाल र भारतबीचको सीमापार सम्पर्क सुदृढ गर्न कोसेढुङ्गा मानिएको छ ।
रेल सञ्चालनमा आए पनि सुरुदेखि नै घाटामा चल्दै आएको र सरकारले थप रकम उपलब्ध गराउन अस्वीकार गरेको छ । “हामीले विगत १८ महिनादेखि एक पैसा पनि पाएका छैनौं,” झाले यस महिनाको सुरुमा पोष्टलाई भने । “त्यसैले हामी KRCL लाई यसको शुल्क घटाउन अनुरोध गर्दैछौं।” जयनगर-कुर्था रेलवे नेपालको पहिलो क्रसबोर्डर ब्रोडगेज रेल लिंक हो र पूर्वाधार स्तरोन्नतिका लागि सन् २०१४ मा रेल सेवा रोकिएपछि सञ्चालनमा आएको दुई देशबीचको पहिलो रेल लिंक हो ।
